Vrste filtera za vas akvarijum

U ovoj temi cemo predstaviti neke od najpopularnijih filtera za nase akvarijume.


- Spuzva filter


Spuzvastii filteri se sastoje od plastične cijevi sa perforacijom na jednom kraju, preko koga je navučena supužva. U tu cijev se dovodi zrak iz zračne pumpe, koji svojim kretanjem ka površini vode pravi strujanje vode. Na taj način se dobija protok "prljave" vode kroz spuzvu i izlazak prečišćene vode na vrhu plastične cevi. Spužva na taj način služi kao mehanički filter, a ako se ostavi neko vrijeme bez čišćenja, dolazi do njegove kolonizacije od strane bakterija i on postaje i biološki. Spužva uglavnom otklanja krupnije čestice nečistoće. Spužvu je potrebno prati svakih 1-4 nedelje, u zavisnosti od količine i vrste riba, količine i vrste hrane itd. Neke verzije ovih filtera koriste dvije spužve, čime je omogućen neprekidan biološki rad filtera – čišćenjem spužva u različito vrijeme. Ovi filteri se uglavnom koriste za karantinske ili mrijesne akvarijume, jer ne prave preveliku cirkulaciju vode, nisu opasni po mlade ribe i lako se održavaju.

- Korner (box) filter


Korner (box) filteri Su takođe bazični filteri za male akvarijume. Sastoje se od plastične kutije u koju se stavlja materijal za filtriranje, najčešće akvarijumska vata i podloga (sitni šljunak) iz akvarijuma, koja leži na samoj podlozi. Kao i spuzvastii filteri, pokreće ih zračna pumpa. Voda ulazi kroz perforacije na vrhu kutije, dok prečišćena voda izlazi koz vertikalnu cev, u kojoj su smješteni raspršivač i crijevo iz pumpe. Dok izlaze iz raspršivača mjehurići zrakaa stvaraju kretanje vode kroz filter materijal. U filter je moguće staviti i malu količinu aktivnog uglja. Čišćenje je potrebno redovno obavljati, prilikom čega se ceo filter vadi iz akvarijuma.

- Podni filteri


Podni filteri su u osnovi perforirane plastične ploče koje se nalaze ispod akvarijumske podloge (pijeska ili sitnog šljunka). Na jednom ili više krajeva filtera se nalazi vertikalna cev u kojoj je smješteno crijevo sa raspršivačem iz zračne pumpe. Mejhurići vazduha se u cijevi dižu ka površini i tako stvarju strujanje vode. Tako se voda kreće preko i kroz podlogu, pretvarajući je u mehanički i biološki filter. Podni filteri su u suštini prvi pravi biološki filteri. Kretanje vode se takođe može ostvariti korišćenjem motorne glave umjesto zračne pumpe. Za ovu namjenu se koriste i motori sa reverznim kretanjem, odnosno u tom slučaju se voda kreće u obrnutom smeru – ulazi kroz vertikalnu cev, a izlazi kroz akvarijumsku podlogu. Prilikom redovne zamjene vode, ove filtere je neophodno usisavati pomoću akvarijumskih usisivača, jer su podložni zapušavanju uslijed uvlačenja velike količine nečistoće. Tako se spriječava i nastajenje „kanala” u podlozi. Ti kanali su posljedica nagomilavanja čestica prljavštine koje blokiraju neke dijelove ploče filtera, rezultujući smanjenjem protoka kroz dijelove filtera, čime se umanjuje biološko prečišćavanje. Pri stavljanju podloge na podni filter treba imati u vidu debljinu same podloge. Ona ne smije biti tanka, jer neće omogućiti potrebnu površinu za razvoj nitrifikacionih bakterija, ali ne smije biti ni predebela jer će tako doći do zagušenja filtera. Idealna debljina bi bila oko 3 do 5 cm. Takođe podloga ne sme biti sitne granulacije, jer će doći do brzog nagomilavanja čestica prljavštine i smanjenja protoka. Takođe treba izabrati zračnu pumpu/motornu glavu odgovarajućeg protoka da ne bi došlo do pojave „mrtvih tačaka” u filteru, usled čega dolazi do razvoja nepoželjnih bakterija.

- Unutrašnji motorni filter

Unutrašnji motorni filteri su električne centifugalne pumpe, kod kojih propeler na magnetu pokreće vodu kroz filter materijal, najčešće spužvu. Koriste vodeno hlađenje tako da cijeli filter mora biti potopljen u vodu. Idealna pozicija filtera je oko 2 -3 cm ispod nivoa vode. Neki modeli pored sunđera imaju i posebne komore za hemijsko i/ili biološko filtriranje. Ovi filteri prave jače strujanje vode od onih pokretanih zračnom pumpom. Većina potapajućih motornih filtera ima kao opcioni dodatak venturi sistem. On se sastoji od crijeva za zrak koje je vezano za izlaznu cijev iz pumpe. Drugi kraj crijeva se nalazi iznad nivoa vode i najčešće je vezan za mali zračni filter ili regulator protoka (slavinu). Venturi sistem unosi više kiseonika u akvarijum, ali nije neophodan jer je pokretanje površine vode glavni način unošenja kiseonika. Spuzva traži redovno čišćenje – otprilike mesečno, dok se propeler i njegovo kućište čiste na 3 do 6 meseci. Da bi se zadržala funkcija biološkog filtriranja sunđer se pere samo u vodi koja je uzeta iz akvarijuma. Ukoliko je propeler oštećen ili odvojen od magneta, mora se zameniti sa novim.

- Spoljni viseci (hang-on) filter


Spoljni viseći filteri (Hang on) su izrađeni od plastike i kako im samo ime govori, nalaze se izvan akvarijuma. Prave se u raznim oblicima i veličinama, ali je osnovni princip isti kod svih – voda iz akvarijuma dolazi u filter kroz plastičnu usisnu, vertikalnu cijev. Cijev na vrhu ima „U” oblik, koji prelazi preko ivice akvarijuma i ulazi u filter. Cev ima mogućnost ekstenzije, zahvaljujući teleskop sistemu. Na kraju cevi se nalazi motor (električna centifugalna pumpa) koja vodu provodi dalje u kutiju filtera, gde su smeštene filter mase. Ovaj tip filtera može da obezbedi sve tri metode filtracije. Jednostavniji modeli imaju samo sunđer kao filtracioni medij, dok kvalitetniji imaju i posebne uloške (kertridže) za hemijsko filtriranje vode, kao i biološke delove koji mogu biti u vidu specijalnih rešetkastih ploča ili bioloških točkova (bio wheel). Većina ovih filtera ima dodatak za aeraciju vode putem venturi cevi. Voda iz filtera izlazi u vidu malog vodopada, slivajući se niz široki plastični odvod. Ovakav ulaz vode u akvarijum dovodi do velikog pomeranja površine akvarijumske vode čime se vrši znatna cirkulacija, odnosno unos kiseonika. Kod filtera koji imaju samo sunđer, redovno održavanje podrazumeva pranje spuzve (u akvarijumskoj vodi prilikom zamene). Ukoliko je u filteru samo jedan spuzvu, preporučljivo je isjeći ga na dva jednaka dijela čime dobijamo mogućnost pranja jedne polovine pod tekućom vodom iz česme. Tom prilikom druga polovina spužve ostaje u filteru i u njoj se nalazi kolonija bakterija neophodna za nitirifikacioni proces. Kod filtera koji imaju i hemijske kertridže neophodna je redovna zamena istih. Nažalost ovo je kod nas teže, jer je gotovo nemoguće naći rezervne kertridže u akvarističkim prodavnicama. Pored ovoga, održavanje filtera podrazumjeva i povremeno čišćenje usisne cijevi i motora. Kod nabavke ovih filtera treba imati u vidu da zahtjevaju veću dužinu ivice akvarijuma (bilo na zadnjem ili bočnom staklu akvarijuma) za postavljanje. Ukoliko je akvarijum opremljen sa gornjim klizećim staklenim poklopcima, mora se voditi računa o mestu za postavljanje filtera. Neki od ovih filtera imaju ugrađen deo za vlažno/suhu filtraciju ili je moguće spajanje sa specijalnim dodacima za ovu filtraciju.

- Kanister filter

Kanister filteri Se takođe nalaze izvan akvarijuma, najčešće ispod samog akvarijuma skriveni u polici koja nosi akvarijum. Voda se putem usisne cijevi i fleksibilnog crijeva dovodi na dno filtera, gdje prolazi kroz više različitih slojeva filter masa, krećući se naviše, prema motoru filtera. Motor je električna centifugalna pumpa, kao i kod ostalih motornih filtera. Propeler pumpe dalje, kroz povratno crijevo i izlaznu cijev, vraća vodu u akvarijum. Na izlaznu cijev se često postavlja dodatak poznat kao spray bar. To je plastična cijev kojoj je jedan kraj zatvoren, dok su duž cijele cijevi izbušene male rupe (5 – 10 rupa) koje vraćaju vodu „prskanjem”. Na taj način je obezbeđena bolja aeracija vode. Zahvaljujući svojoj konstrukciji i veličini, ovi filteri omogućavaju korišćenje filter masa za sva tri tipa filtracije i pogodni su za veće akvarijume. Noviji kanister filteri imaju ventile za brzo rastavljanje od crijeva, čime je znatno olakšano održavanje. Takođe mogu imati ugrađene mehanizme za startovanje, tj. Punjenje filtera vodom (neophodno je povući vodu iz akvarijuma, preko ivice stakla, u filter). Ukoliko se na ulaznoj cevi sa rešetkom koristi sunđer kao dodatak, moguć je rad filtera bez čestog pranja masa. Naravno, taj ulazni sunđer se mora češće prati. Pored standardnog održavanja filter masa, neophodno je i povremeno odstranjivanje algi iz cevi i creva. To se radi specijalnim četkama, koje se nalaze u pakovanju sa filterom ili se dodatno kupuju u akvarističkim prodavnicama. Na žalast, njih je teško naći u našim akvarističkim radnjama. Treba napomenuti da se kod većine savremenih filtera, filter mase smeštaju u posebne korpe, koje se stavljaju u telo filtera. To je još jedna od prednosti u radu sa ovim filterima. Dobre strane kanister filtera su što se u akvarijumu nalazi samo ulazna cev, dok se sam filter i povratna cev (ova cev može delom biti u akvarijumu) nalaze van akvarijuma. Zbog postavljanja filtera ispod akvarijuma, moguće je akvarijum smestiti direktno do zida. Glavni problem kod ovih filtera može nastati prilikom nestanka električne energije, jer je u pitanju zatvoreni sistem. Ne bi trebalo držati filer van pogona duže od 4 časa, odnosno nakon tog vremena treba filter rastaviti i oprati, a nakon dolaska struje ponovo startovati. Iz mog iskustva se pokazalo da je ovo vreme i duže, ali ipak se treba pridržavati saveta proizvođača. Prilikom ovakvog slučaja, filter mase ne treba prati, već ih staviti u posudu sa akvarijumskom vodom, da ne bi došlo do gubitka kolonije bakterija. Neki proizvođači su počeli sa ugradnjom suvo/vlažne komore u kanister filtere novije generacije, čime je znatno pospešena filtraciona moć. O suvo/vlažnom filtriranju biće reči u narednom, trećem delu o filtraciji akvarijumske vode.